Corona en het mondneusmasker? Blijf in uw kot!

Bij het in volle opgang zijn van de corona-pandemie in ons land, riep het UZA iedereen op om mondmaskers te maken en binnen te brengen. “Alle mondmaskers welkom!”, stond te lezen op de website van het UZA.

Naaimachines worden weer bovengehaald en de weinige vrouwen die het handwerk nog machtig zijn, produceren nu uit steriele doeken mondmaskertjes. Begin dit jaar lachten we nog met de Aziaten, die in ons straatbeeld of in Brussels Airport een mondmasker droegen. Stilaan denken we echter dat we allemaal een mondmasker zullen moeten dragen. In de eerste plaats om te verhinderen dat we anderen besmetten. Je weet het immers niet of je zelf al besmet bent.
Kom je aan de kassa van de supermarkt, dan zie je de kassier of kassierster werken zonder mondmasker in een sector die levensnoodzakelijk is voor de bevolking. Vraag je waarom ze geen masker dragen, komt het antwoord: “ze hebben er geen”! Zij vormen evenals tandartsen, huisartsen en verplegend personeel een primaire risicogroep. © Lector

Tandarts is één van de meest risicovolle beroepen om besmet te raken met het coronavirus. De onzichtbare vijand zoals de Franse president Macron in zijn radio- en televisieboodschap uitdrukte en: “we zijn in oorlog met hem”; zet elk gezelschap in paniek.

Het bericht van het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block dat tientallen miljoenen chirurgische mondmaskertjes het land komen binnenstromen vanuit het buitenland, kwam als een verzachting op de bevolking en de eerstelijnsverzorgers toe.
Op het einde van het bericht werd ook aangekondigd dat er een levering voorzien was van 1 miljoen gespecialiseerde FFP2-mondmaskers. "What the f*ck zijn dat?", vroeg menig tandarts zich af. Zijn die chirurgische mondmaskers in doosjes van 50 verpakt, die ik standaard in mijn kabinet voorradig heb, dan niet goed?

Neen, die helpen NIET!

Situatie voor de epidemie

Europese wetgeving en richtlijnen

Het mondmasker of iets preciezer het 'mond-neus-masker' die in de Europese Unie worden verkocht, moeten voorzien zijn van een CE-markering. Een CE-markering is geen keurmerk, maar geeft aan dat het product voldoet aan de Europese wetgeving. Elk mondneusmasker dient een CE-markering te hebben volgens de Europese richtlijn 'Persoonlijke Beschermingsmiddelen' (Europese richtlijn 89/686/EEG) of een CE-markering volgens het 'Besluit Medische Hulpmiddelen' (Europese richtlijn 93/42/EEG) of beide.

Het klassieke OP- of chirugisch mondmasker voldoet aan de norm EN 14683: 2014 type II en bestaat uit hypoallergene, bijzonder zachte en soepel vlies. Het natuurlijke latexvrije chirurgische masker is uitgerust met een speciaal microkiemfilter om vrij ademen mogelijk te maken met optimale filterprestaties. Het lange, geïntegreerde neusstuk zorgt voor extra comfort. Het masker is uitgerust met zachte, elastische rubberen banden of koordjes voor bevestiging achter de oren. Dit maakt het veel makkelijker om het masker op te zetten. Dit mondmasker wordt door de meeste dentale depots aangeboden en in de meeste tandartskabinetten gebruikt.

Spijtig genoeg helpen deze mondmaskers niet tegen virussen. Daarom heeft men een classificatie voor ademhalingstoestellen ontwikkeld die mond en neus beschermen.

FFP staat voor "Filtering Face Piece". Deze 'ademhalingstoestellen' zijn verplicht op de werkvloer (maar niet in de tandartsenpraktijk) wanneer de 'werkvloerlimiet' wordt overschreden. De FFP-klasse is afhankelijk van de totale lekkage en de filtratie van de deeltjesgroottes tot 0,6 μm. De totale lekkage hangt af van de pasvorm van het beschermmasker op het gezicht en de neus en van de filteruitlaat.

Medewerkster met FFP3-masker tijdens de corona-crisis

Welke FFP-klasse beschermt tegen welke stoffen?

Filtermaskers beschermen in drie verschillende FFP-klassen tegen waterige, olie-achtige aërosolen, fijn stof en rook. Deze halfmaskers met deeltjesfilter zijn gestandaardiseerd volgens EN 149 en zijn onderverdeeld in FFP1, FFP2 en FFP3. De FFP-maskers beschermen niet tegen gassen en dampen. Hiervoor is een volledig masker en filter vereist.

FFP1-ademhalingsmaskers mogen alleen worden gebruikt in werkomgevingen waar er geen giftige of fibrogene aërosolen of stoffen zijn. De 4-voudige werkvloergrenswaarde van ademhalingsmaskers FFP1 mag niet worden overschreden. Met een opvangefficiëntie van 78% kan maximaal 25% van de deeltjes in een FFP1-ademhalingsmasker door het masker gaan (totale lekkage). FFP1-maskers worden voornamelijk gebruikt in de bouw of in de voedingsindustrie.

FFP2-ademhalingsmaskers moeten worden gebruikt in werkomgevingen waarin stoffen aanwezig zijn die gevaarlijk zijn voor de gezondheid en mutageen in de ademlucht. FFP2-maskers hebben een scheidingspercentage van 92%. De werkvloergrenswaarde kan 10 keer zo hoog zijn als de industriestandaardwaarde. FFP2-beschermingsmaskers beschermen tegen minder giftig stof, aërosolen en aërosolnevel en roken.

Deze mondmaskers zijn persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) van categorie III volgens de PBM-verordening (EU) 2016/425. De partikelfiltering FFP2-halfgelaatsmasker is volgens DIN EN 149 goedgekeurd. Belangrijk is op te merken dat de mogelijke draagtijd maximaal 8 uur bedraagt.
Dit type van masker is aanbevolen voor bescherming tegen de Mexicaanse griep, de groep orthomyxovirussen, bijv. virus A/H1N1 en varianten evenals het vogelgriepvirus A/H5N1. Het masker is ook geschikt voor bescherming tegen miltvuurpathogenen en soortgelijke biologische agentia.

FFP3-maskers zijn geschikt voor giftige, kankerverwekkende en radioactieve deeltjes. Met een scheidingspercentage van 98% houdt het masker ten minste 98% van de deeltjes vast wanneer het masker goed zit. FFP3-maskers worden in laboratoria gebruikt bij het omgaan met virussen en bacteriën of ook bij houtverwerking.

Deze mondmaskers zijn persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) van categorie III volgens PBM-verordening (EU) 2016/425.

Dit type van masker is aanbevolen tegen stof, rook, aërosolen en aërosolnevel en beschermt tegen nanodeeltjes tot 0,001 µm en is geschikt voor CMR-medicijnen (cytostatica of virusstatica).

De mogelijke draagtijd (niet in het cyto-gebied) bedraagt meer als 8 uur.

Aanbevolen voor bescherming tegen ziekteverwekkers zoals de Mexicaanse griep, de groep orthomyxovirussen, bijv. virus A/H1N1 en varianten evenals het vogelgriepvirus A/H5N1. Ook voor bescherming tegen miltvuur pathogenen (antrax) en soortgelijke biologische agentia.

Beschermingsklasse	FFP1	FFP2	FFP3
Niet giftige stoffen, rookpartikels	x	x	x
Kankerverwekkende stoffen		x	x
Virussen, bacteriën, schimmelsporen			x
Radioactieve stoffen			x

Wat zijn de verschillen in mondmaskers?

Er zijn uiteindelijk belangrijke verschillen tussen een chirurgisch masker (bijv. type II) en een ademhalingsmasker (bijv. FFP2).

> Een chirurgisch masker, veelal 3-laags type II, houdt vloeistofspatten tegen, maar geen kleine deeltjes, zoals virussen, bacteriën en fijne stofdeeltjes.

> Indien de gebruiker beschermd wil zijn tegen risico’s van buiten, bijv. in het geval van het coronavirus, dan wordt een ademhalingsmasker (FFP-masker) aanbevolen want die houdt die deeltjes wel tegen. Het beschermt de gebruiker bijvoorbeeld voor besmetting bij een hoestende patiënt met een infectieziekte. Het beschermt ook tegen het inhaleren van kleine deeltjes tijdens een handeling bij een patiënt die aerosolen veroorzaakt, zoals een bronchoscopie.

> Daarnaast sluit het chirurgisch masker niet goed aan op het gezicht waardoor ongefilterde lucht langs de randen in- en uitgeademd wordt. Een FFP-masker sluit beter af rondom kin en de neus en langs de zijkanten van het gezicht.

Addendum: midden maart 2020, wanneer de pandemie reeds vele slachtoffers maakte in Italië en Spanje en de eerste politieke maatregelen werden getroffen in België, beschikten de meeste tandartsen niet over ademhalingsmasker of werden hen niet door hun beroepsverenigingen, IDEWE voor het personeel, Sciensano of het Ministerie van Volksgezondheid ter beschikking gesteld na 1 maand van volle crisis! In Duitsland werden op hetzelfde moment aan alle geregistreerde tandartsen 2 PPR3-ademhalingsmaskers uitgedeeld.

PPR3-maskers ter beschikking gesteld door de Duitse beroepsorganisatie

Dit artikel werd naar de redactie gestuurd door Dr. med. dent. Tom Verhofstadt.